Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 19: Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ - Nguyễn Thiềm Tiền

 T LIỆT CHÀO MỪ
NHIỆ NG
 THẦY, CƠ VÀ CÁC EM HỌC 
SINH ĐẾN DỰ TIẾT HỌC HƠM 
 NAY
 Giáo viên: Nguyễn Thiềm Tiền
 Trường THCS Định An TIẾT 19, TIẾNG VIỆT
TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG 
 CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ
 TIẾT 19
 TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG 
 CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ
I. Từ nhiều nghĩa: 
1. Xét ví dụ. Vậy từ “Chân” trong bài thơ 
 trên là từ cĩ mấy nghĩa?
 Từ “Chân” trong 
 bài thơ trên là từ 
 nhiều nghĩa. * Bài tập nhanh 1.
 Tìm từ nhiều nghĩa qua các hình ảnh sau:
 Mũi (tên)
 Mũi ( tàu)
 Mũi (người) * Bài tập nhanh 2.
Tìm từ cĩ một nghĩa qua các hình ảnh sau..
 Xe máy Hoa hồng Máy bay
Xe đạp Cà chua
 Từ cĩ một nghĩa II. HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ
 1. Xét ví dụ
Em thấy nghĩa của từ “chân” cĩ liên quan gì với nhau khơng?
- Bộ phận dưới cùng của người hay động vật dùng để đi, đứng. 
- Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật, cĩ tác dụng đỡ cho các bộ 
 phận khác. 
- Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật tiếp giáp và bám chặt vào 
 mặt nền.
➔  Nghĩa của từ “chân” đều chỉ bộ phận dưới cùng của người, vật. 
Từ “chân” đã cĩ hiện tượng chuyển nghĩa để tạo ra từ nhiều nghĩa.
Thế nào là chuyển nghĩa của từ?
➔ Chuyển nghĩa là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ để tạo ra từ 
nhiều nghĩa. ⚫Bài tập bổ sung
⚫a. 
⚫Cháu sốt cao quá phải đi viện ngay!
⚫ Nghĩa gốc
⚫Cơn sốt đất vẫn chưa thuyên giảm!
⚫ Nghĩa chuyển
⚫b. 
⚫Hịa chạy rất nhanh.
⚫ Nghĩa gốc
⚫Hàng tết bán rất chạy. 
⚫ Nghĩa chuyển TIẾT 19
 TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG 
 CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ
I. Từ nhiều nghĩa: 
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ:
Từ cĩ thể cĩ một nghĩa hay nhiều nghĩa.
II. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ:
1. Xét ví dụ
2. Ghi nhớ:sgk/t56
 * Chuyển nghĩa là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ, tạo ra từ nhiều nghĩa.
 * Trong từ nhiều nghĩa cĩ:
 -Nghĩa gốc là nghĩa xuất hiện từ đầu, làm cơ sở để hình thành các nghĩa khác. 
 - Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên cơ sở nghĩa gốc.
 *Thơng thường, trong câu, từ chỉ cĩ một nghĩa nhất định. Tuy nhiên Trong một số trường
 hợp, từ cĩ thể được hiểu đồng thời theo cả nghĩa gốc lẫn nghĩa chuyển. TIẾT 19
 TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG 
 CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ
I. Từ nhiều nghĩa.
 1. Xét ví dụ.
2. Ghi nhớ.
II. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ.
1. Xét ví dụ.
2. Ghi nhớ
III. Luyện tập.
1. Bài tập 1:( SGK/56)
2. Bài tập 2:( SGK/56) III. Luyện tập
 HOẠT ĐỘNG NHĨM
 2 Phút
Bài tập 3: Dưới đây là một số hiện tượng chuyển nghĩa của 
từ tiếng Việt. Hãy tìm thêm cho mỗi hiện tượng chuyển 
nghĩa đĩ 3 ví dụ:
Tổ 1,2:a. Chỉ sự vật chuyển Tổ 3,4.a. Chỉ hành động 
 thành chỉ hành động: chuyển thành chỉ đơn vị:
Ví dụ: cái cưa → cưa gỗ. Ví dụ: Gánh củi đi → một gánh 
 củi.
 Cái bào → bào gỗ. Đang cân bánh → 3 cân bánh.
 Cân muối → muối dưa. Đang nắm cơm → 3 nắm cơm.
 Cái quạt → quạt bếp. Đang gĩi trà → 3 gĩi trà. HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ:
- Học ghi nhớ.
- Làm hồn chỉnh bài tập.
-Tiết sau:
+ Học và làm bài cũ: Tìm hiểu đề và 
 cách làm bài văn tự sự.
+ Đọc và trả lời câu hỏi phần I - Lời 
 văn, đoạn văn tự sự: SGK/ 58 – 59.