Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 61: Chơi chữ

 Tiếng Việt
 TIẾT 61. CHƠI CHỮ
: CHƠI CHỮ
 Bà già đi chợ cầu đơng
 Bĩi xem một quẻ lấy chồng lợi (1) chăng?
 Thầy bĩi xem quẻ nĩi rằng:
 Lợi (2) thì cĩ lợi (3) nhưng răng khơng 
cịn.
•Lợi(1): Ích lợi,lợi lộc.
Lợi(2),(3): Lợi (nướu) răng.
 Âm: giống 
 nhau. Tạo ra cách hiểu 
LỢI mới.
 Nghĩa: 
 khác nhau. CÂU HỎI THẢO LUẬN: 
Em hãy tìm lối chơi chữ trong các ví dụ sau và nêu tác dụng của nĩ:
(1)Sánh với Nava “ranh 
 tướng” Pháp (3)Con cá đối bỏ trong cối đá
Tiếng tăm nồng nặc ở Đơng Con mèo cái nằm trên mái kèo
 Dương. Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ 
 (Tú Mỡ) phụ duyên em. 
(2)Mênh mơng muơn mẫu (Ca dao)
một màu mưa (4) Ngọt thơm sau lớp vỏ gai
 Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lịng.
Mõi mắt miên man mãi mịt 
mờ. Mời cơ mời bác ăn cùng,
 Sầu riêng mà hĩa vui chung trăm 
 (Tú Mỡ)
 nhà. (Phạm Hổ) CHƠI CHỮ
I. Thế nào là chơi chữ? (1)Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp
II. Các lối chơi chữ Tiếng tăm nồng nặc ở Đơng Dương.
1.Các lối chơi chữ thường ( Tú Mỡ )
dùng:
 Ranh (tướng) -> (tướng) ranh mãnh.
-Dùng từ đồng âm ;
 Danh (tướng) -> (tướng) giỏi,nổi tiếng.
-Dùng lối nĩi trại âm 
(gần âm) ;
 Dùng lối nĩi trại âm -> mỉa mai,giễu cợt 
 tên chỉ huy quân sự Pháp. CHƠI CHỮ
Tuần 15 Tiết 58 Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ?
II. Các lối chơi chữ
1.Các lối chơi chữ (2) Mênh mơng muơn mẫu một màu 
thường dùng: mưa
-Dùng từ đồng âm ; Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ.
-Dùng lối nĩi trại âm (Tú Mỡ)
(gần âm) ;
-Dùng cách điệp âm ; Lặp lại liên tiếp phụ Dùng cách 
 âm “m” điệp âm. Ví dụ 4 :
 Con cá đối bỏ trong cối đáđá,
 Con mèo cái nằm trên mái kèokèo,
 Trách cha mẹ em nghèo, anh nơ õphụ duyên em. 
 (Ca dao)
 cá đối cối đá Dùng lối
 mèo cái mái kèo nói lái. Xác định lối chơi chữ trong câu sau:
 Trên trời rơi xuống mau co.co 
 (Câu đố)
 Mau co Mo cau Nói laiù CHƠI CHỮ
Tuần 15 Tiết 58 Tiếng Việt
I. Thế nào là chơi chữ? (4)Ngọt thơm sau lớp vỏ gai,
II. Các lối chơi chữ Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lịng.
1.Các lối chơi chữ Mời cơ mời bác ăn cùng,
thường dùng: Sầu riêng mà hĩa vui chung trăm nhà.
-Dùng từ đồng âm ; 
-Dùng lối nĩi trại âm Một loại quả 
(gần âm); ở Nam Bộ. Dùng 
 Sầu từ 
 riêng
-Dùng cách điệp âm ; Tâm trạng đồng 
-Dùng lối nĩi buồn,khĩ âm.
lái ; thổ lộ.
 Sầu riêng vui chung -> dùng từ 
 trái nghĩa. CHƠI CHỮ
I. Thế nào là chơi chữ?
II. Các lối chơi chữ
1.Các lối chơi chữ 
thường dùng:
2.Sử dụng phép chơi 
chữ:
Chơi chữ được sử dụng 
trong cuộc sống thường 
ngày,trong văn thơ,đặc 
biệt là trong văn thơ 
trào phúng,trong câu 
đối,câu đố, CHƠI CHỮ
I. Thế nào là chơi chữ? Chẳng phải liu điu vẫn giống nhà,
II. Các lối chơi chữ Rắn đầu biếng học chẳng ai tha.
III. Luyện tập Thẹn đèn hổ lửa đau lịng mẹ,
1. Nay thét mai gầm rát cổ cha.
Tác giả vừa chơi chữ Ráo mép chỉ quen tuồng nĩi dối,
đồng âm vừa chơi 
chữ theo lối dùng các Lằn lưng cam chịu dấu roi tra.
từ cĩ nghĩa gần gũi Từ nay Trâu Lỗ chăm nghề học,
nhau là các từ chỉ lồi 
rắn: liu điu, rắn,thẹn, Kẻo hổ mang danh tiếng thế gia.
hổ lửa,mai (Lê Quý Đơn)
gầm,ráo,lằn,roi,hổ 
mang. TRỊ CHƠI Ơ CHỮ
 1 T R Ạ I Â M
 2 Đ Ồ N G Â M
 3 N Ĩ I L Á I
 4 Đ I Ệ P Â M
 5 Đ Ồ N G Â M
Cĩ 6 chữ: Lối chơi chữ nào được sử dụng trong câu đố sau? 
 Cái cây xanh xanh
 Cái lá cũng xanh
 CĩCĩ 69 chữ:chữ: Lối chơi chữ được sử dụngtrongdụng trong câu câu thơ thơ sau: sau: 
 Cĩ 6Cĩ chữ: 6 chữ: Lối chơiĐây Cĩlàchữ lối bơng nàođược chơi trên chữ cànhsử gì dụng trong trong câu sau: câu sau: 
 Nhớ Chữ nước tài liền đau với lịng chữ con tai quốcmột vần quốc
 Cơ Cẩm cầm cái chổiKiếnCĩ chọc tráibị đĩa cậnchú thịt, mây. chuột đĩa chùthịt chếtbị cứng....
 Thương nhà mỏi miệng (Đố cái(Nguyễnlà cây gia gì?) gia Du) Cảm ơn quý thầy cơ và các em !
 Kính chào tạm biệt !