Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 119: Lựa chọn trật tự từ trong câu (Luyện tập)

 TIẾT 119: 
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ 
TRONG CÂU (LUYỆN TẬP) II. LUYỆN TẬP
1. Bài tập 1: Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể 
hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà 
chúng biểu thị như thế nào?
 a. Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày 
trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được 
cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.Bổn phận của chúng ta là làm 
cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải 
ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu 
nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, 
công việc kháng chiến.
 → Các hoạt động được liệt kê theo thứ tự trước sau trong công tác 
 vận động quần chúng phát huy lòng yêu nước.
 Đầu tiên là giải thích cho quần chúng hiểu.
 Sau đó là tuyên truyền cho quần chúng hưởng ứng.
 Tổ chức cho quần chúng làm.
 Lãnh đạo để quần chúng làm đúng.
 Kết quả: làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực 
 hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. 2. Bài tập 2: Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở 
đầu câu?
a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù 
thì hắn coi là thường. 
Cụm từ “Ở tù” đặt ở đầu câu thứ 2, lặp lại ở câu trước để 
 tạo sự liên kết câu; nhấn mạnh sự coi thường việc đi ở 
 tù của nhân vật Chí Phèo.
 b. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú 
 mà ông đã cần cù tích lũy. Vốn từ vựng ấy, trước Cách 
 mạng tháng Tám,ông thường dùng để chơi ngông với đời.
Cụm từ “Vốn từ vựng ấy” đặt ở đầu câu để liên kết với 
 câu trước. Bài tập 3: Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong 
những câu in màu dưới đây :
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, 
 Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, 
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. 
 Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. 
Lom khom dưới núi, tiều vài chú, 
 Dưới núi, vài chú tiều lom khom 
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà. 
 Bên sông, mấy nhà chợ lác đác. 
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc 
 Con quốc quốc nhớ nước đau lòng, 
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia. 
 Cái gia gia thương nhà mỏi miệng. 
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước 
 Dừng chân đứng lại, trời, non, nước 
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
 Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang) 3. Bài tập 3: Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ 
 trong những câu in đậm dưới đây:
b. Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
 Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo
 Núi không đè nổi vai vươn tới
 Lá ngụy trang reo với gió đèo...
 (Tố Hữu- Lên Tây Bắc)
Gợi ý: Đảo tính từ lên đầu câu nhấn mạnh vẻ đẹp của người chiến sỹ 
 vừa hiên ngang, anh dũng vừa lãng mạn, thơ mộng. 5. Bài tập 5: 
 a.Hãy liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ 
 phận câu in đậm?
 Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, 
 thủy chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của 
 người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam
 Gợi ý:
 - Cây tre nhũn nhặn, thủy chung, ngay thẳng, can đảm, xanh.
 - Cây tre thủy chung, ngay thẳng, can đảm, nhũn nhặn, xanh.
 - Cây tre ngay thẳng, can đảm, thủy chung, nhũn nhặn, xanh...
b. Vì sao tác giả lại lựa chọn trật tự từ như vậy?
Gợi ý: màu xanh dễ thấy nhất- vẻ hình thức bề ngoài nói 
trước. Các từ sau biểu thị phẩm chất tốt đẹp – vẻ đẹp bên 
trong phải có thời gian mới nhận biết - nói sau. - Làm bài tập còn lại.
- Soạn bài tiếp theo.