Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 43: Câu ghép - Hà Thị Hoa

 NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
 QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH KIỂM TRA BÀI CŨ
 Biện pháp tu từ “Nói giảm nói tránh” 
là gì? Em cho một ví dụ minh hoạ và giải 
thích tác dụng của biện pháp nghệ thuật 
ấy trong câu văn? CÂU GHÉP
I. Đặc điểm của câu ghép: CÂU GHÉP
 Xét cấu tạo ngữ pháp của câu văn (2): 
 (2) Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như 
 C1 V1
 C V
 mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.
 C2 V2
TrongMối quan ba cụm hệ giữa C-V các các cụm em vừaC-V chỉ này ra, là cụmgì? nào là cụm C-V 
lớn? Cụm nào là cụm C-V nhỏ nằm trong cụm C-V lớn 
Mối quan hệ bao hàm.
ấy?
Cụm C-V nòng cốt là cụm lớn; 2 cụm C1-V1 và C2-V2 là 
các cụm nhỏ nằm trong cụm lớn. CÂU GHÉP
 (5) Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và 
 gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con 
 đường làng dài và hẹp.
 Câu (5) có mấy cụm chủ vị? 
Một cụm C-V: CN: “Mẹ tôi”; VN: “nắm lấy ....dài và hẹp”.
 Câu (5) thuộc kiểu câu gì?
Câu đơn bình thường, có 2 trạng ngữ. CÂU GHÉP
(7) Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính 
lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
 Ta kết luận câu (7) là kiểu câu gì?
 Câu ghép.
 Nêu đặc điểm của kiểu câu ghép?
 - Là loại câu do 2 hoặc nhiều cụm C-V không bao 
 chứa lẫn nhau tạo thành. 
 - Mỗi cụm C-V là một vế câu. CÂU GHÉP
I. Đặc điểm của câu ghép:
 - Là loại câu do hai hoặc nhiều cụm C-V không bao 
 chứa lẫn nhau tạo thành.
 - Mỗi cụm C-V là một vế câu. CÂU GHÉP
I. Đặc điểm của câu ghép:
II. Cách nối các vế câu trong câu ghép: CÂU GHÉP
(1) Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng 
nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng 
tôi lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu 
trường.
- C1: “lá ngoài đường”
 V1: “rụng nhiều”
- C2: “lòng tôi”
 V2: “lại náo nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu 
trường.
→ Các vế câu nối bằng quan hệ từ “và” (Chỉ ý đồng thời) CÂU GHÉP
(6) Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần 
này tự nhiên thấy lạ.
- Trạng ngữ: “Con đường này”
- C1: “Tôi”
 V1: “đã quen đi lại lắm lần”
- C2: “lần này”
 V2: “tự nhiên thấy lạ”
→ Các vế câu nối với nhau bằng quan hệ từ “nhưng” 
(Chỉ ý tương phản). CÂU GHÉP
 Qua phân tích một số cách nối vế câu nêu ở trên, em 
 thấy có bao nhiêu cách nối các vế trong câu ghép?
 Có 2 cách nối: dùng từ có tác dụng nối và không dùng 
từ nối. CÂU GHÉP
I. Đặc điểm của câu ghép:
II. Cách nối các vế câu trong câu ghép:
 Có hai cách nối:
 1. Dùng từ có tác dụng nối:
 - Nối bằng một quan hệ từ.
 - Nối bằng một cặp quan hệ từ.
 - Nối bằng một cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi 
 với nhau (cặp từ hô ứng).
 2. Không dùng từ nối:
 - Dùng dấu phẩy, dấu hai chấm, dấu chấm phẩy. CÂU GHÉP
 Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. 
 Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được 
 nối với nhau bằng những cách nào?
a) – Dần buông chị ra, đi con! Dần ngoan lắm nhỉ! U van 
Dần, u lạy Dần! Dần hãy để cho chị đi với u, đừng giữ chị 
nữa. Chị con có đi, u mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới 
được về với Dần chứ! Sáng ngày người ta đánh trói thầy 
Dần như thế, Dần có thương không. Nếu Dần không buông 
chị ra, chốc nữa ông lí vào đây, ông ấy trói nốt cả u, trói 
nốt cả Dần nữa đấy.
 (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) CÂU GHÉP
 Tìm câu ghép trong các đoạn trích dưới đây. 
 Cho biết trong mỗi câu ghép, các vế câu được 
 nối với nhau bằng những cách nào?
c) Rồi hai con mắt long lạnh của cô tôi chằm chặp đưa 
nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi 
càng thắt lại, khoé mắt tôi đã cay cay. CÂU GHÉP
 Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây, hãy đặ một câu ghép.
a) Vì................nên..................
b) Nếu ............thì....................
c) tuy.........nhưng....................
d) Không những .......mà......... DẶN DÒ VỀ NHÀ
1. Bài cũ: “Câu ghép”
 - Nắm kĩ đặc điểm cấu tạo và các cách nối vế câu trong câu 
 ghép.
 - Làm đầy đủ bài tập vào vở bài tập.
 - Xác định, gặch chân các thành phần, các bộ phận của các câu 
 ghép sau:
 a) Vì chưng gió thổi, hoa cười với trăng. (Ca dao)
 b) Dù ai rào dậu ngăn sân, lòng ta vẫn vững là dân cụ Hồ 
 (Theo Tố Hữu – “Ta đi tới”)
 c) Ngào ngặt hương bay, bướm vẽ vòng. (Nguyễn Bính – 
 “Xuân về”).
 d) Cải chửa ra cây, cà mới nụ. (Nguyễn Khuyến,Bạn đến 
 chơi nhà)