Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 138: Nghĩa tường minh và hàm ý (Tiếp theo) - Bùi Thị Lợi

 c¸c thÇy c« gi¸
 mõng o vÒ d
 hµo ng÷ V ù h
 t c m«n ¨n 9 éi
 iÖ gi¶
 t l n
 iÖ g
 h
N
 N¨m häc 2013 - 2014
 Thø N¨m, Ngµy 08 th¸ng 02 n¨m 2007
 Gi¸o viªn: BÙI THỊ LỢI Tiết 138: 
NghÜa têng minh vµ hµm ý (tiÕp theo)
 I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý 
* §äc ®o¹n trÝch sau vµ tr¶ lêi c©u hái.
 ChÞ DËu võa nãi võa mÕu:
 - Th«i u kh«ng ¨n, ®Ó phÇn cho con. Con chØ ®îc ¨n ë nhµ b÷a nµy 
n÷a th«i. U kh«ng muèn tranh ¨n cña con. Con cø ¨n thËt no, kh«ng 
ph¶i nhêng nhÞn cho u.
 C¸i TÝ cha hiÓu hÕt ý c©u nãi cña mÑ, nã x¸m mÆt l¹i vµ hái b»ng 
giäng luèng cuèng:
 - VËy th× b÷a sau con ¨n ë ®©u ?
 §iÓm thªm mét “gi©y” nøc në, chÞ DËu ngã con b»ng c¸ch xãt xa:
 - Con sÏ ¨n ë nhµ cô NghÞ th«n §oµi.
 C¸i TÝ nghe nãi gi·y n¶y, gièng nh sÐt ®¸nh bªn tai, nã liÖng cñ 
khoai vµo ræ vµ oµ lªn khãc:
 - U b¸n con thËt ®Êy ? Con van u, con l¹y u, con cßn bÐ báng, u ®õng 
®em b¸n con ®i, téi nghiÖp. U ®Ó cho con ë nhµ ch¬i víi em con.
 (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn) Câu 1:
 Con chỉ được ăn 
bữaHàmHàm này ý câu ởý nhàtrong 2 rõ nữa câuhơn. nói 
 Vì chịnàothôi không của chịu 
 chịđựng Dậu nổi rõ sự hơn? đau Vì đớn sao 
 khi phải chị kéophải dài nói phút 
 Câu 2:rõ Con hơn? sẽ 
 giâyăn lừaở nhà dối cụcái Tí, lừa 
 dốiNghị ở đây thôn có nghĩa là 
 khôngĐoài dám nói sự 
 thật, và vì cái Tí còn 
 quá nhỏ , quá ngây 
 thơ chưa hiểu hết ý 
 nghĩa câu nói của u. Tiết 138: 
NghÜa têng minh vµ hµm ý (tiÕp theo)
 MÈu chuyÖn vui
 M×nh kh«ng 
 1.NHÇM
 ë bÈn lµm g× 
 Mét anh sê lªn cæ ¸o, thÊy con rËn, sî ngêi ta cêi véi vµng hÊt nã xuèng 
 ®Êt nãi: cã rËn !
 Tëng lµ kh«ng 
 - -T Tëngëng lµ concon rËn, rËn, ho¸ ho¸ ra rakh«ng kh«ng ph¶i. ph¶i.
 Cã ngêi cói xuèng ®Êt cè t×nh t×m ®îc con rËn nhÆt lªn:bÈn, thÕ mµ cã 
 - Tëng lµ kh«ng ph¶i, ho¸ ra con rËn. rËn !
 - Tëng lµ kh«ng ph¶i, ho¸ ra(TruyÖn con rËn. cêi d©n gian ViÖt Nam) Tiết 138: 
NghÜa têng minh vµ hµm ý (tiÕp theo)
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý 
* Ghi nhí: (SGK - trang 91)
II. LuyÖn tËp
1. Bµi tËp 1: Ngêi nãi, ngêi nghe nh÷ng c©u in ®Ëm díi ®©y lµ ai ? X¸c 
®Þnh hµm ý cña mçi c©u Êy. Theo em, ngêi nghe cã hiÓu hµm ý cña ngêi 
nãi kh«ng ? Nh÷ng chi tiÕt nµo chøng tá ®iÒu ®ã.
a. – Anh nãi n÷a ®i. - ¤ng giôc.
 Mời bác và cô vào 
- B¸o c¸o hÕt !– Ngêi con trai vôt trëuống l¹i nước!giäng vui vÎ. - N¨m 
phót n÷a lµ mêi. Cßn hai m¬i phót th«i. B¸c vµ c« vµo trong nhµ. 
nhµ.ChÌ ®·ChÌ ngÊm ®· ngÊm råi ®Êy. råi ®Êy.
Th× giê ng¾n ngñi cßn l¹i thóc giôc c¶ chÝnh ngêi ho¹ sÜ giµ. 
¤ng theo liÒn anh thanh niªn vµo trong nhµ, ®¶o nh×n qua mét 
lît tríc khi ngåi xuèng ghÕ.
 (NguyÔn Thµnh Long , LÆng lÏ Sa Pa) Tiết 138: 
NghÜa têng minh vµ hµm ý (tiÕp theo)
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý 
II. LuyÖn tËp
1. Bµi tËp 1:
2. Bµi tËp 2:
3. Bµi tËp 3: H·y ®iÒn vµo lît lêi cña B trong ®o¹n tho¹i sau ®©y mét 
c©u cã hµm ý tõ chèi.
A: Mai vÒ quª víi m×nh ®i !
B: //
A. §µnh vËy. Tiết 138: 
NghÜa têng minh vµ hµm ý (tiÕp theo)
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý 
II. LuyÖn tËp
1. Bµi tËp 1:
2. Bµi tËp 2:
3. Bµi tËp 3 :
4. Bµi tËp 4 :
5. Bµi tËp 5: T×m nh÷ng c©u cã hµm ý mêi mäc hoÆc tõ chèi trong 
c¸c ®o¹n ®èi tho¹i gi÷a em bÐ víi nh÷ng ngêi ë trªn m©y vµ sãng ( 
trong bµi “M©y vµ sãng” cña Ta-go). H·y viÕt thªm vµo mçi ®o¹n 
mét c©u cã hµm ý mêi mäc râ h¬n. Tiết 138: 
NghÜa têng minh vµ hµm ý (tiÕp theo)
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý 
II. LuyÖn tËp
 IV . Híng dÉn vÒ nhµ
 -N¾m ®îc ®iÒu kiÖn sö dông hµm ý, t¸c dông cña hµm ý vµ vËn 
 dông phï hîp.
 - Lµm tiÕp bµi tËp 1-b,c; bµi tËp 4, bµi tËp 5 (®o¹n 2).
 - ¤n tËp vÒ th¬ để chuẩn bị cho kiểm tra 1 tiết:
 * Gîi ý : + §äc vµ ph©n tÝch nhan đề c¸c bµi th¬ ®· häc.
 + Nªu c¶m nhËn mét sè ®o¹n th¬, mét c©u th¬, mét h×nh ¶nh 
 th¬ mµ em thÝch. Xét đoạn thoại sau và cho biết hàm ý câu trả lời 
 của Nam? Thưa cô em đâu có 
 Dũng: Cậu thích học văn không?nói là không thích 
 Nam: Tớ thích học toán hơn.học Văn, em chỉ 
 nói là em thích học 
 Nếu có bạn nói lại 
 Toán.
Đáp án: Hàm ý câu trả lời của Nam vớilà cô giáo là Nam 
 Nam không thích học văn. không thích học 
 Văn thì theo em 
 Nam sẽ nói như 
Trong trường hợp này người nói dễ dàngthế chối nào? bỏ 
yêu cầu nào đó khi cần, vì không trực tiếp nói ra điều đó 
mà do người nghe tự suy ra. cH¢N THµNH C¶M ¥N 
quý THÇY C¤ Vµ C¸C EM häc sinh!