Bài giảng Sinh học Khối 9 - Bài 12: Cơ chế xác định giới tính

 Bài 12:
CƠ CHẾ XÁC ĐỊNH 
 GIỚI TÍNH I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
 Bộ NST ở người
 Quan sát bộ 
 NST ở người 
 chỉ ra cặp nào 
 là cặp NST giới 
 tính?
 Bộ NST nữ Bộ NST nam
 44A + XX 44A + XY
 - Số lượng: 2n = 46
 - Cặp số 23 là NST giới tính:
 + Nữ: Cặp NST tương đồng XX.
 + Nam: Cặp NST không tương đồng XY. I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
 SO SÁNH NST GIỚI TÍNH NST THƯỜNG
 SỐ LƯỢNG
 HÌNH DẠNG
 CHỨC NĂNG
 1. Có nhiều cặp 2. Chỉ có 1 cặp
 3. Có thể tương đồng (XX) 4. Các cặp NST giới tính ở cá 
 hoặc không tương đồng (XY). thể đực và cái khác nhau.
 5. Luôn tồn tại thành từng 6. Mang gen quy định các tính 
 cặp tương đồng. trạng thường.
 7. Mang gen quy định giới 8. Các cặp NST thường ở cá 
 tính, các tính trạng liên quan và thể đực và cái hoàn toàn giống 
 không liên quan đến giới tính. nhau. I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
 Em có nhận xét gì về các cặp NST trong tế bào 
 lưỡng bội?
 - Trong tế bào lưỡng bội (2n), ngoài các NST 
 thường tồn tại thành cặp tương đồng, kí hiệu A. 
 Còn có 1 cặp NST giới tính kí hiệu XX hoặc XY.
 Chức năng của NST giới tính?
 - Mang gen quy định giới tính, các tính trạng 
 liên quan và không liên quan đến giới tính. I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
II. CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH: Đọc thông tin sgk/39 kết hợp quan sát hình12.2 , 
 thảo luận nhóm:5 ( phút)
 Nhóm 1 + 2: Có mấy loại 
trứng và tinh trùng được tạo ra 
qua giảm phân? Bố Mẹ
 44A + XY 44A + XX
 P (2n) (2n)
 Nhóm 3 + 4: Sự thụ tinh giữa 
các loại tinh trùng mang NST 
giới tính nào với trứng để tạo 22A +Y 22A +X 22A +X
 G (n) ( n) (n)
hợp tử phát triển thành con trai p
hay con gái? 
 F 44A + XY 44A + XX
 Nhóm 5 + 6: Tại sao tỉ lệ con 1 (2n) (2n)
trai và con gái sơ sinh là xấp xỉ Con trai Con gái
1:1? 
 Cơ chế NST xác định 
 Nhóm 7 + 8: Cơ chế NST xác giới tính ở người
định giới tính là gì? I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
II. CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH:
 Nhóm3 + 4: Sự thụ tinh giữa các loại tinh trùng 
 mang NST giới tính để tạo hợp tử phát triển thành 
 con trai hay con gái?
 Câu 2: Trong thụ tinh, sự kết hợp giữa: 
 - Tinh trùng 22A + X với trứng 22A + X sẽ tạo 
 ra con gái. 
 - Tinh trùng 22A + Y với trứng 22A + X sẽ tạo 
 ra con trai. I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
II. CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH:
 Nhóm7 + 8: Cơ chế NST xác định giới tính là gì?
 Câu 4: Cơ chế xác định giới tính là sự phân li 
 của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh 
 giao tử và được tổ hợp lại trong quá trình thụ tinh. I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
II. CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH:
 Tại sao trong cấu trúc dân số 
 tỉ lệ nam: nữ xấp xỉ 1:1
 - Vì 2 tinh trùng tạo ra với tỷ lệ ngang nhau và 
 chúng tham gia thụ tinh với xác suất ngang nhau. Sinh con trai hay con 
 gái là do người mẹ 
 đúng hay không?
 Không. Việc sinh con trai hay con 
gái do người bố quyết định. Vì mẹ chỉ 
cho một giao tử là X I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
II. CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH:
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH:
 Trứng được ủ ở nhiệt độ:
 + Nhỏ hơn 28°C sẽ nở 
 thành con đực. 
 + Lớn hơn 32°C sẽ nở 
 thành con cái. I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
II. CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH:
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH:
 - Tiêm hooc môn sinh dục cái vào trứng gà trước 
 khi ấp, trứng sẽ nở ra toàn gà mái.
 - Cắt tinh hoàn gà trống, gà sẽ biến đổi: màu lông 
 bớt sặc sỡ, cựa ngừng phát triển, không còn giao 
 phối với gà mái nữa . . . 
 - Chăm sóc tốt heo nái, tỉ lệ sinh con cái nhiều 
 hơn (gấp 1,5 lần con đực)
 - Dưa chuột trồng nơi có nhiều CO2 sẽ cho tỉ lệ 
 hoa cái cao hơn. I. NHIỄM SẮC THỂ GIỚI TÍNH:
II. CƠ CHẾ NHIỄM SẮC THỂ XÁC ĐỊNH GIỚI TÍNH:
III. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÂN HÓA GIỚI TÍNH:
 Ví dụ: - Trong chăn nuôi cá người ta dùng các tác nhân 
 vật lí để tạo ra cá chép cái theo ý muốn.
 - Tằm cái cho kén ít hơn tằm đực, người ta dùng 
 tia phóng xạ giết nhân của tế bào trứng rồi cho thụ tinh 
 bằng 2 tinh trùng mang NST X sẽ tạo ra 100% tằm đực 
 năng suất cao hơn . . .
 - Hiểu biết về cơ chế xác định giới tính ở người, 
 giúp con người phát hiện nguyên nhân và cơ chế phát 
 sinh 1 số bệnh di truyền có liên quan đến cặp NST giới 
 tính: Hội chứng tơcnơ (2n = 45), Hội chứng 3X (2n = 47), 
 . . . CỦNG CỐ BÀI GIẢNG
 2. So sánh NST thường và NSTgi ới tính
 NST giới tính NST thường
 Chỉ có 1 cặp Nhi(ề1u) cặp
Tồn tại thành cặp tương Luôn tồn tại thành cặp 
đồng (XX)( 2)hoặc không tương đồng
tương đồng (XY).
Quy định giới tính, các tính Mang gen quy định tính 
trạng liên quan(3) và không trạng thường
liên quan đến giới tính.