Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Tiết 41: Máy biến thế

 Kiểm tra bài cũ
C©u 1: §Ó truyÒn ®i cïng mét c«ng suÊt ®iÖn nÕu dïng d©y dÉn cã 
tiÕt diÖn t¨ng gÊp ®«i th× c«ng suÊt hao phÝ v× to¶ nhiÖt sÏ thÕ nµo?
 C«ng suÊt hao phÝ v× to¶ nhiÖt sÏ gi¶m 2 lÇn
 C©u 2: Còng hái nh c©u 1 nhng khi chiÒu dµi t¨ng gÊp ®«i?
 C«ng suÊt hao phÝ v× to¶ nhiÖt sÏ t¨ng 2 lÇn
 C©u 3: Muèn gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng trong gia ®×nh ngêi ta cã 
 t¨ng hiÖu ®iÖn thÕ nh truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa kh«ng? Theo em 
 th× dïng biÖn ph¸p nµo?
 Kh«ng. BiÖn ph¸p chñ yÕu trong gia ®×nh lµ gi¶m ®iÖn trë cña 
 d©y dÉn ®iÖn (dïng d©y t¬ng øng víi c«ng suÊt dông cô ®iÖn). TiÕt 41 m¸y biÕn thÕ
 I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ
 1. CÊu t¹o:
 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng
C1 NÕu ®Æt vµo hai ®Çu cña mét cuén 
d©y (gäi lµ cuén s¬ cÊp) mét H§T xoay 
chiÒu th× bãng ®Ìn ë hai ®Çu cuén d©y 
kia (gäi lµ cuén thø cÊp) cã s¸ng kh«ng? 
T¹i sao?
 - Cã s¸ng. V× khi ®Æt vµo hai ®Çu cuén s¬ 
 cÊp mét H§T xoay chiÒu th× sÏ t¹o ra 
 trong cuén d©y mét dßng ®iÖn xoay chiÒu. 
 Lâi s¾t bÞ nhiÔm tõ trë thµnh mét NC cã tõ 
 trêng biÕn thiªn; sè ®êng søc tõ cña tõ tr-
 êng xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén thø 
 cÊp biÕn thiªn, do ®ã trong cuén d©y thø 
 cÊp xuÊt hiÖn D§C¦ lµm cho ®Ìn s¸ng. B
 A
 K
Khi dòng điện xoay chiều qua cuộn dây A sinh ra từ 
trường biến thiên, do đó các đường sức từ xuyên qua tiết 
diện S của cuộn dây B biến thiên. Làm cho trong cuộn dây 
B có dòng điện cảm ứng đèn sẽ sáng TiÕt 41 m¸y biÕn thÕ
I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ
1. CÊu t¹o:
2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng
C2 HiÖu ®iÖn thÕ xuÊt hiÖn ë hai ®Çu 
cuén thø cÊp lµ H§T xoay chiÒu. T¹i sao?
- §Æt vµo hai ®Çu cuén s¬ cÊp mét H§T xoay 
chiÒu th× trong cuén d©y ®ã cã dßng ®iÖn 
xoay chiÒu ch¹y qua. Tõ trêng trong lâi s¾t 
lu©n phiªn t¨ng gi¶m, v× thÕ sè ®êng søc tõ 
xuyªn qua tiÕt diÖn S cña cuén thø cÊp lu©n 
phiªn t¨ng gi¶m. KÕt qu¶ lµ trong cuén thø 
cÊp xuÊt hiÖn mét dßng ®iÖn xoay chiÒu. Mét 
dßng ®iÖn xoay chiÒu ph¶i do mét dßng ®iÖn 
xoay chiÒu g©y ra. Bëi vËy hai ®Çu cuén thø 
cÊp cã mét dßng ®iÖn xoay chiÒu.
 Tr¶ lêi C2 TiÕt 41 m¸y biÕn thÕ
 I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ
II. T¸c dông lµm biÕn ®æi hiÖu ®iÖn thÕ cña m¸y biÕn thÕ
 1. Quan s¸t
 Quan s¸t lµm TN, ®äc vµ ghi l¹i kÕt qu¶, ta ®îc nh b¶ng sau: 
 KÕt qu¶ ®o U (V) U (V) n (vßng) n (vßng)
 LÇn thÝ nghiÖm 1 2 1 2
 1 3 6 200 400
 2 3 3 200 200
 3 9 6 600 400
 ? Nh×n vµo b¶ng trªn em h·y 1. T¨ng thÕ
 cho biÕt lÇn TN nµo t¨ng thÕ, 
 kh«ng t¨ng, h¹ thÕ ? 2. Kh«ng t¨ng thÕ
 3. H¹ thÕ TiÕt 41 m¸y biÕn thÕ
 I. CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng cña m¸y biÕn thÕ
II. T¸c dông lµm biÕn ®æi hiÖu ®iÖn thÕ cña m¸y biÕn thÕ
 1. Quan s¸t
 C32. KÕt. C luËn¨n cø vµo c¸c sè liÖu trªn, h·y rót - HiÖu ®iÖn thÕ ë hai ®Çu mçi cuén 
 ra- HiÖunhËn ®iÖnxÐt vÒ thÕ mèi ë hai quan ®Çu hÖ mçi gi÷ cuéna hiÖu ®iÖn d©y cña m¸y biÕn thÕ tû lÖ víi sè 
 thÕd©y U cña ®Æt m¸y ë hai biÕn ®Çu thÕc¸c tû cuén lÖ víi d©y sè cña vßng m¸y vßng d©y cuén t¬ng øng.
 biÕn thÕ vµ sè vßng d©yU cñan c¸c cuén t¬ng 
 d©y cña mçi cuén 1 = 1
 U n
 øng. 2 2
 Khi hiÖu ®iÖn thÕ ë cuén s¬ cÊp lín h¬n 
 hiÖu ®iÖn thÕ ë cuén thø cÊp (U1 > U2) ta 
 cã m¸y h¹ thÕ, cßn khi U1 < U2 ta cã 
 m¸y t¨ng thÕ. 3. H¹ thÕ
 2. H¹ thÕ
1. T¨ng thÕ 4. H¹ thÕ KIÕN THøC THùC TÕ
 1. T¹i sao má hµn "sóng lôc" l¹i nãng nhanh vËy?
 AC: 0,1V
AC: 220 v l1 l2
 K
 Cuén s¬ cÊp hµng ngh×n vßng, cuén thø cÊp vµi vßng nhng d©y cã tiÕt diÖn lín. 
 VD h×nh trªn: má hµn cña §øc CFN3614 cuén s¬ cÊp: 4400 vßng, cuén thø cÊp: 
 2 vßng - C«ng suÊt 100W. Ta tÝnh ®îc I = 100 : 0,1= 1000A. Dßng ®iÖn lín nh vËy 
 nªn nãng tøc thêi. Tuú theo tõng lo¹i hai cuén cã sè vßng kh¸c sè liÖu trªn. 
 M¸y biÕn thÕ ngoµi tÝnh n¨ng t¨ng, gi¶m ®iÖn thÕ xoay 
 I n
 chiÒu cßn cã tÝnh n¨ng quan träng lµ lµm biÕn ®æi cêng ®é 1 = 2
 dßng ®iÖn. Cêng ®é dßng ®iÖn trong cuén s¬ cÊp vµ cuén I 2 n1
 thø cÊp tû lÖ nghÞch víi sè vßng d©y.