Đề cương ôn tập môn Ngữ văn Lớp 7

 ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP VĂN 7
A. Phần văn bản:
• Nắm được khái niệm chung về Tục ngữ : là câu nói dân gian ngắn gọn, ổn 
 định, có nhịp điệu, hình ảnh, đúc kết những bài học của nhân dân về :
 + Tự nhiên.
 + Lao động sản xuất.
 + Con người và xã hội.
 * Yêu cầu: 
 - Học thuộc lòng được các câu tục ngữ có trong SGK.
 - Giải thích được nghĩa các câu tục ngữ có trong SGK.
 - Nắm được nghệ thuật các câu tục ngữ có trong SGK.
1. Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất:
 Câu 1 : "Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
 Ngày tháng mười chưa cười đã tối"
 - Nghệ thuật : đối, nói quá 
 - Nội dung : Tháng năm âm lịch đêm ngắn, ngày dài ; tháng mười âm lịch đêm 
 dài, ngày ngắn.
 -> Giúp con người chủ động về thời gian, công việc trong những thời điểm khác 
 nhau. 
 Câu 2: "Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa"
 - Nghệ thuật : phép đối
 - Đêm sao dày dự báo ngày hôm sau sẽ nắng, đêm không sao báo hiệu ngày hôm 
 sau sẽ mưa.
 -> Nắm trước thời tiết để chủ động công việc. 
 Câu 3: "Ráng mỡ gà, có nhà thì giữ" 
 -> Khi chân trời xuất hiện sắc màu vàng thì phải coi giữ nhà (sắp có bão).
 Câu 4: "Tháng bảy kiến bò, chỉ lo lại lụt "
 -> Kiến ra nhiều vào tháng bảy âm lịch sẽ còn lụt nữa - vẫn phải lo đề phòng lũ 
 lụt sau tháng bảy âm lịch.
 Câu 5: "Tấc đất, tấc vàng"
 - Nghệ thuật : so sánh.
 - Nội dung : Đất quí như vàng. Khẳng định giá trị của đất đối với đời sống lao 
 động sản xuất của người nông dân.
 Câu 6: "Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền"
 - Nghệ thuật : liệt kê - Câu tục ngữ đề cao ý nghĩa vai trò của việc học bạn. Nó không hạ thấp việc 
 học thầy, không coi học bạn quan trọng hơn học thầy. 
 => Câu tục ngữ 5, 6 bổ sung cho nhau .
 Câu 7: "Thương người như thể thương thân"
 - Nghệ thuật: so sánh
 - Khuyên nhủ con người thương yêu người khác như chính bản thân mình
 Biết đồng cảm, yêu thương.
 Câu 8: "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây"
 - Nghệ thuật: ẩn dụ Tạo sự liên tưởng, có tác dụng biểu cảm
 - Nghĩa đen: Khi ăn quả thì phải nhớ tới người đã trồng cây cho mình hái quả.
 - Nghĩa bóng: Khi được hưởng thụ thành quả nào đó phải nhớ đến người đã gây 
 dựng nên, phải biết ơn người đã giúp mình.
 Đề cao cách sống tình nghĩa, có trước có sau, thủy chung son sắt. 
 Câu 9: “Một cây làm chẳng nên non
 Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”
 - Nghệ thuật: Ẩn dụ tạo sự liên tưởng, câu tục ngữ giàu hình ảnh và giàu giá 
 trị biểu cảm.
 - Một người lẻ loi không thể làm nên việc lớn, nhiều người hợp sức sẽ làm được 
 việc cần làm 
 Khẳng định sức mạnh của sự đoàn kết.
 • Đối với tác phẩm nghị luận :
 - Nắm được tên văn bản, tên tác giả.
 - Nắm được phương thức biểu đạt của tác phẩm.
 - Nắm được luận điểm chính, luận cứ ở mỗi tác phẩm.
 - Nắm được nghệ thuật và ý nghĩa văn bản
 1. Tinh thần yêu nước của nhân dân ta – Hồ Chí Minh
*Luận điểm chính: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước
*Luận cứ : (dẫn chứng)
 - Lòng yêu nước trong quá khứ lịch sử: Thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần 
Hưng Đạo 
 - Lòng yêu nước ngày nay của đồng bào ta: 
 + « Từ các cụ già tóc bạcyêu nước ghét giặc »
 + « Từ những chiến sĩ những con đẻ của mình »
 + « Từ những nam nữ công nhân cho chính phủ. »
- Biện pháp nghệ thuật: liệt kê tinh thần yêu nước rộng lớn, thể hiện sự đoàn kết. B. TIẾNG VIỆT
I. Rút gọn câu: 
1. Thế nào là rút gọn câu?
 - Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút 
gọn.
2. Rút gọn câu có tác dụng gì?
 - Làm cho câu gọn hơn, thông tin nhanh vừa tránh lặp lại ngững từ ngữ xuất hiện 
trong câu đứng trước.
 - Ngụ ý đặc điểm, hành động là của chung mọi người ( lược bỏ chủ ngữ)
 3. Khi rút gọn câu cần chú ý điều gì?
 - Không làm cho người nghe , người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội 
dung câu nói .
 - Không biến câu thành câu nói cộc lốc, khiếm nhã.
3. Xác định câu rút gọn trong các ví dụ sau và cho biết thành phần nào của câu 
được lược bỏ? Vì sao?
 a. Hai ba người đuổi theo nó. Rồi ba bốn người, sáu bảy người.
 b. - Bao giờ cậu đi Hà Nội?
 - Ngày mai. 
4. Trong các câu sau, câu nào không phải là câu rút gọn?
 a . Học ăn, học nói, học gói, học mở.
 b. Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà.
 c. Người Việt Nam thương người như thể thương thân.
 d .Thương người như thể thương thân.
Lưu ý: hoàn thành bài tập rút gọn câu trong phần “Luyện tập” trang 16, 17,18
II. Câu đặc biệt:
1. Thế nào là câu đặc biệt? Nêu tác dụng của câu đặc biệt?
 - Câu đặc biệt là loại câu không có cấu tạo theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ. + Nối kết các câu, các đoạn với nhau góp phần làm cho đoạn văn, bài văn mạch lạc.
4. Tách trạng ngữ thành câu riêng:
 Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc những tình huống, cảm 
xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng ở cuối câu, 
thành những câu riêng.
5. Xác định trạng ngữ và nêu tác dụng.
 - Mùa đông, giữa ngày mùa - làng quê toàn màu vàng - những màu vàng rất khác 
nhau. (Tô Hoài)
 - Vì mải chơi, em quên chưa làm bài tập.
 - Để xứng đáng là cháu ngoan Bác Hồ, chúng ta phải học tập và rèn luyện thật tốt.
 - Với giọng nói dịu dàng, chị ấy mời chúng tôi vào nhà.
 - Bằng chiếc xe đạp cũ, Lan vẫn đến trường đều đặn.
 - Bốp bốp, nó bị hai cái tát.
 - Nó bị điểm kém, vì lười học.
 - Để không bị điểm kém, nó phải chăm học.
 - Nó đến trường bằng xe đạp.
 - Bên vệ đường, sừng sững một cây sồi. 
 - Lan và Huệ chơi rất thân với nhau từ hồi còn học mẫu giáo.
 - .Qua cách nói năng, tôi biết nó đang có điều gì phiền muộn trong lòng.
 - Mặt trời đã khuất phía sau rặng núi .
 - Buổi sáng, trên cây gạo ở đầu làng, những con chim hoạ mi, bằng chất giọng thiên 
phú, đã cất lên những tiếng hót thật du dương.
Ví dụ:
 - Đêm qua, trời mưa to. -> Chỉ thời gian
 - Vì trời mưa, sông suối đầy nước-> Chỉ nguyên nhân 
 - Để mẹ vui lòng, Lan cố gắng học giỏi ->Chỉ mục đích 
 - Bằng thuyền gỗ, họ vẫn ra khơi -> Chỉ phương tiện - Giới thiệu vấn đề cần nghị luận “Chớ nên tự phụ”.
 - Nêu ý kiến, quan điểm của bản thân về vấn đề cần nghị luận.
 - Trích dẫn câu nói
II. Thân bài:
1.Giải thích vấn đề cần bàn luận:
 - Tự phụ là một thói xấu mà nhiều người mắc phải
 - Tự phụ là thái độ đề cao quá mức bản thân, tự cao tự đại đến mức xem thường 
người khác, kể cả những người ở trên mình
 - Như vậy, câu nói là một lời khuyên nhắc nhở chúng ta không nên quá tự cao, tự 
đại về bản thân mình
 2. Bàn luận về tính đúng đắn của ý kiến:
a.Tự phụ khiến chúng ta không biết được bản thân mình là ai:
 - Khi chúng ta quá coi trong bản thân mình, chúng ta sẽ cho rằng bản thân mình là 
nhất, là số một, cái gì cũng giỏi hơn người khác
 - Thực tế, kiến thức là một đại dương bao la, rộng lớn, và những gì chúng ta có 
trong tay chỉ như một giọt nước trong đó mà thôi
 - Chúng ta có thể giỏi hơn người này nhưng sẽ luôn luôn có và thậm chí là có rất 
rất nhiều những người khác tài giỏi hơn chúng ta, và cũng chẳng có ai trở thành người 
giỏi nhất, bởi mỗi người có một tài năng riêng
 - Quá coi trọng bản thân mình khiến chúng ta không tự ý thức được những hạn 
chế, những khuyết điểm của chính mình bởi sự tự cao đã che mờ mắt ta rồi.
 - Chính vì thế mà chúng ta không biết được vị trí thực sự của mình, sẽ trở thành 
một cái “thùng rỗng kêu to”, giống như con ếch trong truyện ngụ ngôn “ếch ngồi đáy 
giếng”, nó nghĩ rằng ông trời chỉ bé bằng cái vung và nó là kẻ lớn nhất, quyền lực nhất 
bởi vì tầm nhìn của nó quá hạn hẹp và nó đã phải trả giá đắt cho sự tự phụ của mình
b. Tự phụ khiến ta có thói xấu coi thường người khác:
 - Trong mắt kẻ tự phụ, người khác luôn thấp kém hơn họ bởi họ cho mình là hơn 
người, là giỏi giang không ai có thể sánh được
 - Quá tự tin vào khả năng của bản thân khiến chúng ta coi thường những khả 
năng, tài năng của người khác, không dễ dàng chấp nhận việc mình kém hơn họ
 - Trong những cuộc thi, những kẻ tự phụ thường coi thường đối thủ, chắc mẩm 
rằng mình sẽ giành phần thắng, sinh ra chủ quan và kết cục thất bại + Sách lịch sử sử: Đưa ta quay trở về quá khứ cách đây nghìn năm để như được 
 sống lại, chứng kiến những cuộc đấu tranh, giải phóng của dân tộc => Giúp ta 
 yêu thêm đất nước, nhớ ơn những người đã có công xây dựng và bảo vệ tổ 
 quốc, biết ơn nguồn cội,...
 + Sách khoa học: mở ra 1 thế giới mới thú vị với các con số, thí nghiệm,. 
2. Nếu thiếu sách cuộc sống của con người sẽ rất nhàm chán.
 - Con người sẽ thiếu đi nguồn cung cấp kiến thức quan trọng và chính xác.
 - Con người sẽ ngày càng bị thụt lùi so với sự tiến bộ của thế giới.
 - Nếu thiếu sách sẽ không còn thứ gì để lưu lại truyền cho đời sau.
 - "Sách là ngọn đèn sáng bất diệt", thiếu sách con người sẽ chìm trong đêm tối của 
sự dốt nát, lầm đường lạc lối,...
 =>Vì vậy sách rất cần thiết đối với con người, trở thành người bạn thân thiết cho 
con người.
3. Không phải sách luôn luôn là người bạn lớn của con người. Chỉ có những cuốc 
sách tốt mới là bạn lớn của con người.
 - Trong thực tế, có rất nhiều sách. Bên cạnh những cuốn sách hay, mang lại kiến 
thức bổ ích thì vẫn còn tồn tại những cuốn sách nhảm nhí, vô bổ, kích động bạo lực
 - Những cuốn sách không phù hợp lứa tuổi, nội dung đồi trụy, truyền bá những tư 
tưởng phi đạo lí,
 - Con người cần phải biết chọn lựa sách khi đọc sách để không tim nhiễm phải 
những thói xấu và để sách luôn là một người bạn lớn của con người
4. Làm cách nào để sách luôn là người bạn lớn của con người?
 - Chúng ta phải biết giữ gìn và trân trọng sách.
 - Sưu tầm, tìm tòi những cuốn sách mới lạ, bổ ích
 - Loại bỏ những cuốn sách vô bổ
 - Xem sách là người bạn lớn của con người
II. Kết bài:
- Khẳng định lại vấn đề: Sách sẽ mãi và luôn luôn là người bạn lớn, trung thành của 
con người trong việc tìm kiếm và khám phá tri thức.