Giáo án Ngữ văn Lớp 7 - Tuần 22

 TUẦN 22
Ngày soạn : 
Ngày giảng : 
Tiết 85: Tập làm văn
 ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN NGHỊ LUẬN
A. Mục tiêu
1. Kiến thức : Giúp HS nhận rõ các yếu tố cơ bản của bài văn nghị luận và 
mối quan hệ giữa chúng với nhau
2. Kỹ năng: 
* Kĩ năng bài dạy: Rèn kỹ năng nhận biết, gọi tên đúng, sử dụng đúng các 
yếu tố đó. * Kĩ năng sống: - Suy nghĩ, phê phán, sáng tạo: phân tích, bình 
luận và đưa ra ý kiến cá nhân về đặc điểm, bố cục, phương pháp làm bài văn 
nghị luận.
- Ra quyết định: lựa chọn cách lập luận, lấy dẫn chứngkhi tạo lập và giao 
tiếp hiệu quả bằng văn nghị luận.
3. Thái độ : tích cực vận dụng vào cách viết năn NL
B.Chuẩn bị
- GV : Soạn bài, TLTK, bảng phụ.
- HS : n/c bài.
C. Phương pháp
- Phát vấn câu hỏi, thảo luận, giảng
- Phân tích các tình huống giao tiếp để hiểu vai trò và cách tạo lập văn bản 
nghị luận đạt hiệu quả giao tiếp.
- Thảo luận, trao đổi để xác định đặc điểm, cách làm bài văn nghị luận.
- Thực hành viết tích cực: tạo lập bài văn nghị luận, nhận xét về cách viết bài 
văn nghị luận đảm bảo tính chuẩn xác, hấp dẫn.
D. Tiến trình giờ dạy
I- Ổn định tổ chức 
II- Kiểm tra bài cũ 
 ? Thế nào là văn bản nghị luận? Hãy nêu các dạng văn bản nghị luận 
thường gặp trong cuộc sống?
III- Bài mới
 Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức
 Hoạt động 1 A. Lý thuyết.
 - Yêu cầu HS đọc lại văn bản “Chống nạn thất I. Luận điểm, luận cứ và lập 
 học” luận
 ?) Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan 1. Luận điểm
 điểm tong bài nghị luận - Nội dung: là quan điểm, tư 
 Luận điểm chính của bài là gì? tưởng của văn bản
 - Chống nạn thất học -> Tập trung ở nhan đề - Hình thức: câu khẳng định (phủ 
 ?) Luận điểm đó được nêu ra dưới dạng nào và định)
 được cụ thể hóa thành những câu văn như thế - Vai trò: thống nhất các đơn vị là 
 nào? linh hồn của văn bản
 - Dạng khẩu hiệu -> trình bày đầy đủ “Mọi - Yêu cầu: đúng đắn, rõ ràng, nổi 
 1 ?) Hãy chỉ ra trình tự lập luận của văn bản 
 “Chống nạn thất học”
 - Lí do vì sao phải chống nạn thất học
 - Chống thất học để làm gì? chặt 
 chẽ,
 - Chống thất học bằng cách nào? hợp lí, 
 logic
 - GV chốt ghi nhớ 4
 * Hoạt động 2: B. Luyện tập
 ?) Hãy nêu luận điểm, luận cứ và cách lập luận * Luận điểm: Cần tạo ra thói 
 quen...xã hội
 * Luận cứ: Có thói quen tốt và 
 ?) Nhận xét về sức thuyết phục của văn bản? thói quen xấu
 - Lí lẽ 1: thói quen tốt -> Dẫn 
 - Gọi 1 HS đọc bài chứng: Luôn dậy sớm
 - Lí lẽ 2: thói quen xấu -> Dẫn 
 chứng: Hút thuốc lá
 * Lập luận: Phân tích tác hại của 
 thói quen xấu -> nhắc nhở mọi 
 người tạo thành thói quen tốt tạo 
 nếp sống văn minh
 * Đọc thêm: Học thầy, học bạn
IV. Củng cố 
 ? Hãy cho biết đặc điểm của các yếu tố quan trọng trong văn bản nghị 
luận
V. Hướng dẫn về nhà
 - Học, tìm đọc thêm về văn bản nghị luận
 - Chuẩn bị: Đề văn nghị luận và cách lập dàn ý... 
E. Rút kinh nghiệm
 ...............
 ...............
 3 + Đồng tình, ủng hộ: trình bày ý kiến b) Tính chất
+ Phản đối: phê phán những sai trái của vấn đề - Ca ngợi, khuyên nhủ, 
?) Tính chất của đề văn có ý nghĩa gì đối với việc làm phản đối
văn?
- Như lời khuyên, tranh luận, giải thích... định hướng 
cho bài viết
* GV chuyển ý: Xét đề bài “Chớ nên tự phụ”
?) Đề nêu lên vấn đề gì? Đối tượng và phạm vi?
+ Vấn đề: Đề cập đến một khía cạnh tình cảm, một 2. Tìm hiểu đề văn nghị 
cách sống của con người luận
+ Đối tượng: Mọi người - Xác định đúng vấn đề, 
+ Phạm vi: Trong cuộc sống phạm vi tính chất của đề
?) Khuynh hướng tư tưởng của đề là khẳng định hay 
phủ định (T/c’?)
- Phê phán một cách sống, một lối sống xấu -> Phủ 
định
?) Đề này đòi hỏi người viết phải làm gì?
- Bày tỏ ý kiến, thái độ của mình trước vấn đề
?) Trước một đề văn, muốn làm bài tốt còn phải tìm 
hiểu điều gì trong đề bài
- Đọc kĩ đề, tìm luận điểm – kiểu bài – phạm vi nghị 
luận
* Hoạt động 2: II. Lập ý cho bài văn 
- Gọi một HS đọc đề bài nghị luận
?) Đề bài nêu ra một ý kiến thể hiện một tư tưởng, một 1. Xác lập luận điểm
thái độ đối với thói quen tự phụ. Em có tán thành với ý 2. Tìm luận cứ
kiến đó không? 3. Xây dựng lập luận
?) Hãy lập luận cho luận điểm đó? Cụ thể hóa bằng 
luận điểm chính và luận điểm phụ?
?) Tìm luận cứ bằng cách nào?
- Nêu các câu hỏi
+ Tự phụ là gì? Vì sao khuyên chớ nên tự phụ?
?) Nên bắt đầu lời khuyên như thế nào? Dẫn dắt người 
đọc tới đâu?
?) Qua ví dụ, em hãy nêu các bước lập ý cho bài văn 
nghị luận?
- 2 HS phát biểu -> GV chốt bằng ghi nhớ (SGK 23) * Ghi nhớ: SGK (23)
* Hoạt động 3 : B. Luyện tập
- Yêu cầu HS đọc đề bài Bài 1: Tìm hiểu đề, lập ý: Sách là người 
?) Con người ta sống không thể bạn lớn của con người
không có bạn, người ta cần bạn để + Sách mở mang trí tuệ...
làm gì? +Sách giúp ta hiểu lịch sử và chắp cánh cho 
?) Sách thỏa mãn con người những tương lai
yêu cầu nào mà được coi là bạn lớn? + Sách đưa ta vào thế giới tâm hồn con 
 5 GV: “Tinh thần yêu nước” là một bài văn ngắn gọn nhưng có thể xem là 
mẫu mực về văn bản nghị luận chứng minh.
 Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức
 * Hoạt động 1: I. Giới thiệu chung.
 ?) Nhắc lại vài nét về tác giả? 1. Tác giả
 ?) Bài văn được viết trong hoàn cảnh nào? 2. Tác phẩm,
 - Là đoạn trích trong văn kiện báo cáo chính - Là đoạn trích trong văn kiện báo cáo 
 trị do chủ tịch Hồ Chí Minh trình bày tại chính trị do chủ tịch Hồ Chí Minh 
 Đại hội lần II của Đảng Lao động VN tại đọc... 
 Việt Bắc Tháng 2/1951
 * Hoạt động 2 : II. Đọc - hiểu văn bản
 - Gọi 2 HS đọc văn bản 1. Đọc, tìm hiểu chú thích
 - Gọi HS giải thích một số từ khó: công 
 chức, hậu phương, điền chủ 32. Bố cục: 3 phần
 ?) Văn bản bàn về vấn đề gì? Xác định câu 
 văn diễn tả vấn đề đó?
 - Tinh thần yêu nước của nhân dân ta
 - Câu: Dân ta có một lòng...yêu nước
 ?) Hãy xác định bố cục của văn bản?
 - 3 phần:
 + Từ đầu -> cướp nước: Nhận định chung 
 về lòng yêu nước
 + Tiếp -> yêu nước: chứng minh những biểu 
 hiện của lòng yêu nước
 + Còn lại: Nhiệm vụ của chúng ta
 ?) Tác giả làm thế nào để đạt mục đích của 
 văn bản?
 - Dùng lí lẽ + Dẫn chứng => khẳng định 2. Phân tích
 truyền thống yêu nước của nhân dân ta a) Nhận định chung về lòng yêu 
 ?) Văn bản biết theo phương thức nào? nước
 - Nghị luận -> Văn bản nghị luận
 * GV chuyển ý
 ?) Em hiểu tình cảm như thế nào được gọi 
 là “nồng nàn yêu nước”
 - Tình yêu nước mãnh liệt, sôi nổi, chân 
 thành
 ?) Lòng yêu nước đó được tác giả nhấn 
 mạnh ở lĩnh vực nào? Tại sao?
 - Đấu tranh chống ngoại xâm. Vì: 
 + Đặc điểm lịch sử dân tộc luôn có giặc 
 ngoại xâm và chống giặc ngoại xâm
 + Văn bản được việt khi ta đang chống Pháp
 ?) Nổi bật trong đoạn văn mở đầu văn bản 
 là hình ảnh nào? Nhận xét về ngôn từ? Tác 
 7 những chiến sĩ...của mình
- Mọi nghề nghiệp tầng lớp: Từ nam 
nữ...cho chính phủ
?) Các dẫn chứng được sắp xếp theo cách 
nào? Theo kiểu mô hình liên kết nào? Tác 
dụng?
+ Theo thủ pháp liệt kê dẫn chứng
+ Mô hình liên kết: Từ ...đến (lặp cấu trúc 6 
lần)
=> Thể hiện sâu sắc, toàn diện và cụ thể tư 
tưởng nêu ở đầu bài “Dân ta...yêu nước” c) Nhiệm vụ
?) Qua đoạn văn em thấy cảm xúc của tác - Bổn phận của chúng ta là khích lệ 
giả như thế nào? động viên lòng yêu nước của mọi 
- Cảm phục, ngưỡng mộ đồng bào ta người
GV: Với tài năng Hồ Chí Minh, các câu 
văn, dẫn chứng vừa toàn diện vừa giữ được 
mạch văn thông thoáng, cuốn hút người đọc
?) Câu mở đầu phần kết tác giả sử dụng 
nghệ thuật gì? Tác dụng?
- So sánh đặc sắc: 
Tinh thần yêu nước/ cũng như các thứ của 
quý
Trừu tượng vô hình/cụ thể, hữu hình
=> Đề cao giá trị của lòng yêu nước
?) Em hiểu như thế nào về lòng yêu nước 
“trưng bày” và lòng yêu nước “dấu kín”?
- Lòng yêu nước có 2 dạng Nhìn thấy 
được
 Không nhìn 
 thấy được
?) Nhận xét về cách dùng câu trong đoạn 
văn? Cách lập luận?
- 3 câu rút gọn: Câu 2, 3, 5 -> Dùng hình 
ảnh để diễn đạt
*GV: Với cách nói ngắn gọn, tượng hình, 
người đọc dễ 
dàng hiểu được 2 trạng thái của lòng yêu 
nước, ý tưởng sâu sắc mang tầm khái quát 
cao nhưng lời văn và ngôn ngữ giản dị, 
đúng như nhận xét: Văn Hồ Chí Minh đạt 
được chuẩn mực “4 dễ”: dễ đọc, dễ nhớ, dễ 
hiểu, dễ vận dụng
?) Khi bàn về “bổn phận” tác giả bộc lộ 
quan điểm yêu nước như thế nào?
 9